Meer dan honderd jaar geleden vond een groepje muziekliefhebbers het wenselijk om in Winsum een muziekkorps op te richten. In die tijd was er in Winsum nog geen korps en daar moest, zo vonden zij, maar eens verandering in komen. Op 23 februari 1888 was het zover: in café Westerdijk aan het einde van de Hoofdstraat Obergum werd Muziekgezelschap Triton opgericht. Van de eerste 10 jaar van het bestaan van de vereniging is niet zoveel bekend maar vanaf 1898 zijn alle notulen trouw bewaard gebleven.
Lid worden gaat niet zomaar
Het ledenbestand was niet altijd evenwichtig. In 1898 stonden er bijvoorbeeld 23 leden genoteerd. Maar in de jaren tussen 1910 en 1920 werd de vereniging meerdere keren met opheffing bedreigd. Zo waren er in 1910 nog slechts tien leden. Er werden toen pogingen ondernomen om ‘eenige jongelieden’ op te leiden om zo groei van het leden aantal weer te bevorderen.
Lid worden van Triton ging trouwens niet zomaar. Nieuwe leden werden voorgedragen en op een vergadering moest dan gestemd worden over de vraag of iemand toe mocht treden of niet. En als men eenmaal lid was, dan had men wel te komen. Want, zoals het reglement in die tijd voorschreef: ‘het lidmaatschap houdt op, door gedurende vier achtereenvolgende keren niet op de repetitie te komen zonder geldige reden’.
De directeur werd belast met de opleiding van nieuwe leden. In de vijftiger jaren werd het korps uitgebreid met een drumband en begin jaren zeventig kwam er een marjorettenpeleton bij. Beide zijn in 1990/1991 weer opgeheven omdat er niet meer voldoende leden voor te vinden waren. In 2004 is Triton weer op mars geweest met een eigen drumband. Oud drumbandleden hebben het korps ondersteund tijdens een optreden in Slagharen.
Met de mode mee
In de begintijd bestond het ‘uniform’ alleen uit een insigne, een pet en een vlinderstrik, die bij het eigen pak werden gedragen. In de vijftiger jaren kreeg het korps pas het eerste ‘echte’ uniform: een donker blauw pak met pet. Om dit voor elkaar te krijgen zijn er, samen met de Christelijke Muziekvereniging De Bazuin, nog diverse acties gevoerd. De opmerkelijkste actie was wel het aardappels rooien samen met leden van De Bazuin op een zaterdagmiddag in de polder bij Uithuizermeeden. Hiermee werd destijds ‘een mooie cent’ verdiend.
Na twintig jaar waren de uniformen verouderd en uit de mode. Er werd toen besloten om nieuwe uniformen aan te schaffen. Dit keer waren het beige broeken en voor Triton bordeaux rode Jassen. Onder het motto ’85 x U’ werd voor dit doel in het seizoen 1976/1977 samen met De Bazuin een financiële actie gehouden. Deze uniformen zijn in de negentiger jaren weer afgeschaft, onder meer omdat de hedendaagse jeugd ‘niet voor gek wil lopen’. Nu heeft de moderne kleding zijn intrede gedaan: een groen windjack een gele sweater, allebei met logo van de vereniging.
De verenigingskas
In het begin van deze eeuw werden de instrumenten ‘door tussenkomst van W. Wolthers te Groningen betrokken van de firma Thibonville te Parijs’. Een bugel kostte in die tijd twintig gulden, een althoorn vijfentwintig gulden en de oude instrumenten werden voor acht gulden verkocht. Bij een optreden moesten de toehoorders aan het begin van de vorige eeuw nog tien cent betalen. De contributie bedroeg toen tien cent per week en werd maandelijks opgehaald. En als de vereniging werd uitgenodigd voor een optreden werd er vaak wel vijftig gulden voor de kas verdiend.
Toch waren er ook behoorlijke uitgaven. Zo werd, als er ’s avonds gespeeld moest worden, het terrein door de vereniging zelf ‘geïllumineerd’. Hiervoor werden o.a. lampions, fakkels vetpotten en acetyleen licht gebruikt. Ook werd er ter verhoging van de feestvreugde wel Bengaals vuurwerk gebruikt. De directeur moest natuurlijk ook zijn salaris hebben. Dat bedroeg vijftig gulden per jaar. De optredens buiten het dorp werden veelal per fiets bezocht, maar soms huurde de vereniging een tramwagen of een Jan Plezier af.
In de zeventiger en tachtiger jaren hebben De Boogbloazers, een boerenkapel die bestond uit leden van Triton, veel geld verdiend voor het in stand houden van het instrumentarium.
Bij weer en wind
Bij bijzondere gelegenheden werden er optredens en rondgangen door het dorp gehouden. Zoals bijvoorbeeld bij de kroning van Koningin Wilhelmina in 1898 en natuurlijk op de verjaardag van de Koningin, eerst op 6 september en later op 30 april. Triton luisterde ook de jaarlijkse kermis en harddraverijen op en om welke opening het ook ging, Triton was er bij: bij de opening van het zwembad in 1933, de ingebruikname van de muziektempel in 1955, de opening van de sporthal in 1975 en bij de start van de nieuwe openbare scholen in 1976 en 1980. Bij veel buitenoptredens was ‘het weder niet bijzonder gunstig en was het aanwezige publiek niet bijzonder groot’.
In 1923 werd er zelfs een keer tot de knieën in de sneeuw gelopen bij negen graden vorst. Hierbij zouden sommige leden zich een ziekte op de hals hebben gehaald. Maar ook bij binnenoptredens was het weer soms spelbreker. Zo werd er eenmaal een uitvoering uitgesteld ‘met het oog op het ijs en de te houden rijderij’.
De jaarlijkse uitvoering
Tot in de zestiger jaren werden de jaarlijkse uitvoeringen van Triton met de Kerstdagen gehouden. Daarna zijn ze verplaatst naar het vroege voorjaar. Heel lang geleden werd de jaarlijkse uitvoering gecombineerd met toneel. In de rijke jaren werd dan een toneelvereniging ingehuurd en ging het financieel wat minder dan studeerden de leden van Triton zelf een toneelstuk in. Zo heeft Triton een aantal jaren in combinatie met de jaarlijkse uitvoering carnaval gevierd. Toen ook hiervoor de publieke belangstelling minder werd, stond er tijdens de jaaruitvoering alleen nog muziek op het programma, al dan niet gecombineerd met een optreden van een ander muziekgezelschap of band zoals de Boetenbaintjes en De Kösters. En natuurlijk stond er ook altijd een optreden van de leerlingen van de vereniging op het programma.
Tot slot nog enkele wetenswaardigheden die in de boeken van Triton beschreven staan:
| 1900 | Over de aanschaf van een vaandel ‘… een waar kunstwerk van dameshandwerk’. |
| 1909 | N.a.v. het overlijden van directeur Westerdijk: ‘de vereniging verzorgt een krans in trommel met portret van de overledene. Het onderhoud van deze blijft voor rekening van de vereniging’. |
| 1913 | Ter gelegenheid van de benoeming van mr. C. de Ranitz, notaris te Winsum, tot lid van de Provinciale Staten brengt Triton een serenade, waarna de muzikanten ‘een rondleiding in de nieuwe villa’ krijgen. |
| 1914 | Al er in verband met de mobilisatie enkele leden verdwijnen: ‘Vanwege de zware tijden is er gedurende De Eerste Wereldoorlog een tijd geen repetitie en wordt er ook geen contributie opgehaald’. |
| 1923 | Leden stemmen over de vraag of Triton een ‘sociaal’ of een ‘neutraal’ korps moet worden. Het wordt: ‘neutraal met 19 stemmen vóór, 1 tegen en 2 blanco’. |
| 1926 | Staande optredens zijn een rommeltje omdat iedereen zomaar ergens gaat staan. Daarom wordt voorgesteld om in ‘marsch-opstelling’ te blijven staan en dan een kwartslag te draaien. Dit is afgekeken van Gruno’s Postharmonie. In hetzelfde jaar valt tijdens een repetitie het elektrische licht uit. Men probeert verder te spelen bij kaarslicht, ‘doch dit leverde teveel valsche noten op’. |
| 1940 | In de eerste oorlogsjaren van De Tweede Wereldoorlog zijn er nog optredens, waarbij veel publiek aanwezig is. Later mag er niet meer gespeeld worden omdat alle verenigingen dan verboden zijn. |
| 1953 | Triton speelt bij het afscheid van de oude trein: ‘Voor het eerst rijdt de Blauwe Engel….’. |
| 1963 | Uitspraak tijdens het 75-jarig jubileum: ‘As Triton speult, stait hail Winsum op stelten’. |
| 1972 | Tijdens een radio-optreden bij de TROS speelt de boerenkapel van Triton “De Boogbloazers”. |
| 1988 | Een eeuw lang Triton wordt gevierd met veel muziek in het dorp, een optreden van de Koninklijke Militaire Kapel en een optreden van de Glanerbrugger muzikanten tijdens een groot bier- en wijnfeest in de sporthal. De vereniging krijgt voor haar verjaardag de Koninklijke Erepenning. |
| 2008 | Ook het 120-jarig bestaan is uitgebreid gevierd met 12 uur lang muziek en een leuke Fancy Fair in de Centrumkerk te Winsum. |
| 2010 | Na vele jaren Winsum als standplaats te hebben gehad heeft men moeten besluiten om de repetities vooralsnog gezamenlijk met Euphonia te Warffum te houden i.v.m. het teruglopende aantal leden. De muziekopleiding blijft wel in Winsum gehandhaafd. |
| 2014 | I.v.m. het project Powerplay bezoekt Koningin Maxima de beide muiziekverenigingen. Dit is een heuglijk feit in het lange bestaan van de vereniging. |